Tại sao thị trường tăng nhưng cổ phiếu không tăng?
Như vậy là sau một khoảng thời gian dài chờ đợi VN Index đang liên tục chinh phục những đỉnh cao mới nếu như những khoản đầu tư của bạn đang liên tục sinh lời thì xin chúc mừng. Tuy nhiên nếu như những khoản đầu tư này không được như kỳ vọng hoặc thậm chí là chúng đang có xu hướng giảm bất chấp thị trường đang tăng điểm mạnh thì cũng đừng quá buồn. Bài viết sẽ giúp bạn trả lời một trong những câu hỏi khó nhất với các bạn mới tham gia trên thị trường chứng khoán đó chính là tại sao cổ phiếu của tôi không thể tăng bất chấp thị trường đang tăng điểm rất mạnh. Nhưng trước hết cũng phải khẳng định một điều rằng có một điều chắc chắn trên thị trường chứng khoán đó chính là không có gì là chắc chắn cả. Vậy nên những cổ phiếu được nhắc tới trong bài viết này chỉ là quan điểm cá nhân và chưa chắc chúng sẽ diễn biến như theo những gì được phân tích.
Bẫy định giá (Valuation Trap)
Nếu bạn đang cầm những cổ phiếu này thì cũng đừng quá lo lắng nhé. Một trong những nguyên nhân chính khiến những cổ phiếu của bạn đang sở hữu có tỷ suất sinh lời kém hơn thị trường rất nhiều đó là do bạn đang mắc phải Valuation Trap hay còn được gọi là bẫy định giá. Bẫy định giá thường làm khó các bạn mới tham gia vào thị trường chứng khoán bởi các bạn thường thiếu kinh nghiệm trong việc đánh giá toàn diện doanh nghiệp. Các bạn thường rất dễ bị lôi cuốn bởi các bài báo có tựa đề kiểu như là doanh nghiệp có kết quả kinh doanh đột biến so với cùng kỳ và lợi nhuận sau thuế tăng từ gấp 2 gấp 3 hoặc là thậm chí gấp 10 lần so với cùng kỳ. Tiếp theo đó giá cổ phiếu cũng ngay lập tức tăng từ 10 đến 20% trong ngắn hạn. Tuy nhiên sau khi bạn sở hữu chúng trong dài hạn thì bạn nhận ra rằng những cổ phiếu này có tỷ suất sinh lời kém hơn thị trường rất nhiều. Đó là diễn biến giá của những cổ phiếu bị mắc phải Valuation Trap và những cổ phiếu này thì thường có những đặc điểm sau đây:
- Doanh nghiệp có kết quả kinh doanh không ổn định.
Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong năm ngoái hoặc trong quý liền kề rất thấp và thậm chí lỗ sẽ dẫn tới con số so sánh được sẽ rất cao. Ví dụ như là cả A và B thì đều có lợi nhuận sau thuế năm 2020 vào khoảng 1.000 tỷ. Thế nhưng A có lợi nhuận sau thuế năm 2019 chỉ vào khoảng 300 tỷ thì báo chí sẽ tích cực đưa tin phím về A. Ví dụ như là doanh nghiệp có kết quả kinh doanh đột biến lợi nhuận sau thuế gấp hơn ba lần so với cùng kỳ và ngược lại nếu như B có kết quả kinh doanh sau thuế năm 2019 vào khoảng 800 tỷ tương ứng với con số tăng trưởng khoảng 25%. Một con số cũng khá là ấn tượng nhưng trong thực tế có ít báo đưa tin về B hơn bởi vì ai cũng biết B đã là một doanh nghiệp đã tốt rồi. Khi đánh giá một doanh nghiệp bạn nên lấy khung thời gian dài hơn, ít nhất là từ khoảng 3 cho tới 5 năm và bạn nên nhớ rằng là những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh ổn định trong dài hạn có hiệu suất sinh lời tốt hơn những doanh nghiệp có kết quả kinh doanh trồi sụt và không ổn định. Đó chính là bí quyết đầu tư của những nhà đầu tư lão làng ví dụ như là Warren Buffett hay là Philip Fisher
- Doanh nghiệp có hiệu suất sử dụng tài sản thấp.
Đây là một điều hết sức quan trọng nhưng không nhiều bạn chú ý tới điều này. Trở lại với ví dụ ban đầu, nếu như một doanh nghiệp có thể tạo ra được khoảng 1.000 tỷ lợi nhuận sau thuế 1 năm. Theo bạn đã đủ tốt hay chưa? Chắc chắn là bạn sẽ không thể trả lời được câu hỏi này nếu như cung cấp cho bạn quy mô của doanh nghiệp đó. Nếu doanh nghiệp đó có quy mô tài sản khoảng 5.000 tỷ lại có thể tạo ra lợi nhuân 1.000 tỷ lợi nhuận sau thuế 1 năm. Tương đương với mức ROA khoảng 20% là số tốt hơn rất nhiều so với một doanh nghiệp có quy mô tài sản lên tới 50.000 tỷ nhưng cũng chỉ có thể tạo ra được khoảng 1.000 tỷ lợi nhuận sau thuế một năm. Có rất nhiều doanh nghiệp nhà nước có quy mô tài sản lớn lên tới vài chục nghìn tỷ. Ví dụ như là PLX, PVD hay là POW nhưng cũng chỉ có thể có khoảng vài trăm cho tới 1.000 tỷ lợi nhuận sau thuế 1 năm. Đây là một con số cực kỳ thấp và trong thực tế thì giá cổ phiếu của những doanh nghiệp này có hiệu suất kém hơn thị trường rất nhiều. Có một típ nhỏ ở đây chính là các bạn nên lựa chọn đầu tư vào những doanh nghiệp có hiệu suất sử dụng tài sản ROA lớn hơn chi phí sử dụng vốn bình quân WACC. Trong thực tế thì những doanh nghiệp này trong dài hạn có hiệu suất sinh lời cao hơn thị trường nhiều ví dụ như là Vinamilk, nhựa Bình Minh hay là thép Hòa Phát. Chi tiết tính ROA hay WACC như thế nào thì các bạn có thể tham khảo ở các bài trước.
- Doanh nghiệp có mức định giá rất cao nhưng kết quả kinh doanh lại không được như kỳ vọng
Trường hợp này thường thấy ở những doanh nghiệp thường có một giai đoạn tăng giá rất mạnh về giá của doanh nghiệp đẩy được đẩy lên cao. Tuy nhiên kết quả kinh doanh thực tế của doanh nghiệp ở trong những năm tiếp theo lại không được như kỳ vọng. Bạn có thể nhìn lại về doanh nghiệp Viettel Post khi trong khoảng thời gian dài doanh nghiệp này đã liên tục tăng trưởng và giá của cổ phiếu cũng đang được đẩy lên cao. Thị trường đã định giá cho cổ phiếu này ở mức khoảng 20 lần tương ứng với mức kỳ vọng rằng doanh nghiệp này có thể tăng trưởng lớn hơn 20% 1 năm. Tuy nhiên kết quả kinh doanh thực tế trong năm 2020 ở mảng chuyển phát lại không được như kỳ vọng và giá của cổ phiếu cũng đang liên tục giảm sâu trong dài hạn.
Tóm lại nếu bạn đang cầm những cổ phiếu mà diễn biến giá của chúng liên tục đi ngang thậm chí là giảm trong khi thị trường chung vẫn liên tục tăng điểm. Bạn hãy thử bình tĩnh nhìn lại rằng liệu kết quả kinh doanh của doanh nghiệp đó có thực sự ổn định cho dài hạn hay không? Hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp đang là cao hay thấp? Và cuối cùng liệu cổ phiếu có đang bị định giá quá cao so với kết quả kinh doanh thực tế? Trên thực tế còn rất nhiều lý do khác khiến diễn biến giá của cổ phiếu không được như kỳ vọng. Tuy nhiên chúng ta sẽ tìm hiểu trong các bài tiếp theo.
Theo Chanel: Go Value
